4.5 Chinezen in revolutionair Surabaya (interview)

Toen geallieerde Engelse troepen in 1945 in Indonesië landden om de Japanners te ontwapenen, was de Indonesische revolutie al een feit. Door een incident bij het Oranje Hotel in Surabaya, waar de Nederlandse driekleur werd gehesen, begon de bloedigste slag uit de Onafhankelijkheidsoorlog. De revolutionairen vreesden dat de Britten de koloniale macht terug in het zadel zouden helpen. Iedereen die door Indonesische revolutionairen – al dan niet terecht – werd verdacht van spionage of samenzwering met de kolonisator liep gevaar, inclusief Indonesiërs. Ook Chinese Indonesiërs werden vaak beschouwd als vertegenwoordigers van het koloniale bestuur. Om die reden organiseerde meneer Sie met zes anderen de evacuatie van Chinese families uit Surabaya. Hij vertelt over het geweld dat voordeed. Waar Indonesiërs dit herinneren als de Revolutie, staat deze periode onder (Indische) Nederlanders doorgaans te boek als de ‘bersiap’. Deze verschillende visies op de oorlog werken tot op heden door.

Interview met meneer Sie Gwan San. CIHC Collectie Mondelinge Geschiedenis CIHC 22-1. Zonder plaats, 2013.

Chinese vluchtelingen op weg naar Britse linies tijdens de slag om Surabaya. Surabaya, 1945. Fotograaf onbekend. KITLV 44715.

Transcriptie
S: We hebben toen in de rijstpellerij geslapen met die vluchtelingen zal ik maar zeggen, allemaal Chinezen. En onderweg heb ik gezien: één persoon, een generaal, het scheen een Arabier te zijn want een van die omstanders die dat verteld. Hij zei dat het Arab Sunkar was. Dat woord zal ik nooit vergeten: Arab Sunkar.

I: Arab Sunkar?

S: Sunkar is een naam, Arab betekent Arabier en hij heet Sunkar. Hij werd getrokken vanuit Zuid-Surabaya in de richting van Sidoarjo. Dat heb ik gezien.

I: Hoe bedoel je getrokken?

S: Achter een vrachtauto, levend.

I: Aduh [oh]!

S: Doorgetrokken. Want hij was mata-mata musuh [spion]. En – dat heb ik niet gezien maar een van mijn vrienden, Lian Hwat – mensen werden verbrand. Op het plein. ‘Iya mata-mata musuh.’

I: En waren dat Chinezen?

S: Nee, nee. Geen enkele Chinees. Dat waren Indonesiërs.

I: En jullie gingen naar Surabaya om Chinezen …

S: Weg te halen.

I: … en naar veiliger gebied te brengen.