Reizigers van de nieuwste tijd - banner
De routes tussen Zuid-Spanje en de Maghreb zijn de routes van avonturiers van alle tijden en beladen met intense herinneringen. Het karakter van het landschap – tussen twee continenten, tussen twee culturen en tussen arm en rijk – geeft dat in. Het grote contrast arm-rijk tussen Afrika en Europa maakt dat de wateren tussen Marokko en Zuid-Spanje nog altijd de routes zijn van avonturiers; nu weer heel andere. Ad van Denderen fotografeerde voor zijn project GO NO GO jarenlang, hoe langs de randen van Europa migranten via smokkelroutes het werelddeel binnenkomen. Aan de zuidpunt van Spanje fotografeerde hij hoe mensen uit verschillende Afrikaanse landen door Marokkaanse mensenhandelaren aan land worden gebracht. Het is de hedendaagse toevoeging aan de heftige verhalen als de verplichte migratie van de inwoners van Hornachos, de Barbarijse piraterij en de zeeslag van De Ruiter, die samen de identiteit van het landschap tussen Zuid-Spanje en de Maghreb bepalen.
Ad van Denderen, Afrikanen worden op het strand van Punta Paloma, Zuid-Spanje, afgezet door Marokkaanse mensensmokkelaars, 2001, ontwikkelgelatinezilverdruk, 21,2 x 30,2 cm, schenking Stichting Fonds Anna Cornelis. [PK-F-AC.0569].
De wateren waar eens de Barbarijse piraten en Jan Jansz voeren en Michiel de Ruyter zeeslag voerde, werden later fotografisch vastgelegd door vrijetijdsreizigers. Eind negentiende, begin twintigste eeuw kwam hier het toerisme op, terwijl tegelijkertijd ook de amateurfotografie opkwam. Reizigers probeerden het met hun steeds meer portable camera’s iets te ‘vangen’ van het avontuur van vervlogen tijden. De foto’s zijn terug te vinden in de vele honderden reisalbums in de fotocollectie van UB Leiden.
De ontmoeting met de andere cultuur op het continent aan de overkant van het water werd niet alleen met de eigen camera vastgelegd. Reizigers konden ook kant en klare foto’s kopen De vroegste fotografen in de Maghreb kwamen uit Europa of het Nabije Oosten en vormen zo nog een groep transcontinentale avonturiers. Deze foto, waarvan de maker onbekend is, zit in een album met fotografen die zich in Noord-Afrika vestigden, zoals de Armeense Gabriel Lékégian & Co, de Griekse broeders Zangaki en de Franse Hippolyte Arnoux. Zij sprongen op de groeiende vraag van toeristen in.
-
Aanzicht van Algerije
Hier fotografeerde een toerist vanaf een stoomschip het aanzicht van Algerije, waar ruim twee eeuwen eerder de Slag voor Algiers plaatsvond. De foto vertolkt ook het gevoel van spanning en verwachting van reizigers van alle tijden, dat ontstaat wanneer de bestemming in zicht is. De reiziger kan het continent al met zijn ogen ‘scannen’ en ziet waar zijn avontuur zal gaan plaatsvinden, maar moet met de aanvang ervan wachten tot het schip is aangemeerd. Fotograaf onbekend, foto uit album met geschreven titel: ‘Vakantie-reis per Stoomschip "Vesta" van Amsterdam naar Algiers van Algiers naar Marseille van Marseille naar Amsterdam, 25 juli-15 augustus 1925’, ontwikkelgelatinezilverdruk, 7,9 x 13,5 cm. [PK-F-PKL.1661]. -
De Oase van Biskra
De foto’s die op de meeste herkenning konden rekenen, werden – net als nu – het best verkocht. Dat waren de foto’s die leken op de oriëntalistische schilderijen en prenten waarmee Europese reizigers uit vroeger tijden Europa met de Maghreb kennis hadden laten maken. Zelfs als lokale fotografen de studio overnamen, bleven zij vanwege het commerciële succes hun foto’s op die smaak richten. De vraag is natuurlijk in hoeverre de alledaagse realiteit, de maatschappij waarin bijvoorbeeld de vrijgekomen en moslim geworden witte slaven waren geïntegreerd, leek op die oriëntalistische schilderijen en deze foto’s. Fotograaf onbekend, De Oase van Biskra, 1912, albuminedruk, 27,8 x 22,4 cm In reisalbum van V.E. van de Stadt (1920-1965), met in 1938-1939 gemaakte reis naar Algerije, Frankrijk, Egypte, Indonesië en Singapore. [PK-F-PKL.1759]. -
Benali's beeld
Waar veel fotografen kiezen voor oriëntalistische clichés, die aan de verwachtingen voldeden, kiest Abdelkader Benali juist voor niet-conventionele onderwerpen en plekken. In zijn fotografische werk draait het meer om licht, kleur en compositie dan om exotische straatjes, marktpleinen of landschappen. En in plaats van zijn foto’s te stofferen met de lokale bevolking zijn Benali’s foto’s doorgaans verstoken van menselijke aanwezigheid. Zijn camera lijkt de herinnering aan vervlogen verhalen te willen vangen. Abdelkader Benali, Landschappen uit Marokko, foto’s. [Collectie van de kunstenaar]. -
Migranten
De routes tussen Zuid-Spanje en de Maghreb zijn de routes van avonturiers van alle tijden en beladen met intense herinneringen. Het karakter van het landschap – tussen twee continenten, tussen twee culturen en tussen arm en rijk – geeft dat in. Het grote contrast arm-rijk tussen Afrika en Europa maakt dat de wateren tussen Marokko en Zuid-Spanje nog altijd de routes zijn van avonturiers; nu weer heel andere. Ad van Denderen fotografeerde voor zijn project GO NO GO jarenlang, hoe langs de randen van Europa migranten via smokkelroutes het werelddeel binnenkomen. Aan de zuidpunt van Spanje fotografeerde hij hoe mensen uit verschillende Afrikaanse landen door Marokkaanse mensenhandelaren aan land worden gebracht. Het is de hedendaagse toevoeging aan de heftige verhalen als de verplichte migratie van de inwoners van Hornachos, de Barbarijse piraterij en de zeeslag van De Ruiter, die samen de identiteit van het landschap tussen Zuid-Spanje en de Maghreb bepalen. Ad van Denderen, Afrikanen worden op het strand van Punta Paloma, Zuid-Spanje, afgezet door Marokkaanse mensensmokkelaars, 2001, ontwikkelgelatinezilverdruk, 21,2 x 30,2 cm, schenking Stichting Fonds Anna Cornelis. [PK-F-AC.0569].