In 1867 begon men met de aanleg van spoorwegen op Java. De eerste rit op de lijn van Semarang naar Tangoeng – de eerste treinverbinding op Java – vond plaats op 10 augustus van dat jaar. In 1873 werd de spoorlijn Batavia-Buitenzorg in gebruik genomen, een route die reizigers voordien per paard, diligence of in een ‘omnibusje’ moesten afleggen. De trein legde het traject van Batavia naar Buitenzorg in anderhalf uur af. Omstreeks 1889 kon men volgens de militair Coenraad Jacobus Leendertz per trein doorreizen naar Bandoeng en Jogjakarta. Verder waren er verbindingen van Jogjakarta naar Soerakarta, terwijl ook Semarang per spoor bereikbaar was. Van daaruit was zelfs Soerabaja bereikbaar. De treinen waren aangepast aan de tropen, met ‘luchtige rotanbanken of fauteuils’ in de eerste en tweede klasse: ‘Naar verkiezing kunnen de ramen met een glasruit of persienne [luik] worden gesloten.’ De machinist was altijd een Europeaan. Hij werd terzijde gestaan door enkele Indonesische mannen.
1. Omslag van de (ongedateerde) uitgave Staatsspoor en tramwegen op Java. Tarieven Restauratie Rijtuigen. [UBL, Collectie M. Piekaar-Petit, H 1471]
2. Halte Tangoeng, litho naar J.C. Rappard, uit: M.T.H. Perelaer, Het kamerlid Van Berkenstein in Nederlandsch-Indië. Leiden 1888-1890. [1803 A 30]
3. Foto van een locomotief en personeel van de Nederlandsch Indische Spoorweg Maatschappij op Java, circa 1880. [KITLV 106159]