Retorica was een belangrijk onderdeel in de opleiding van de kinderen van welgestelde Romeinen: vanaf een jaar of veertien gingen ze naar de rhetor om daar de kunst van de welsprekendheid te leren. En wie ‘retorica’ zegt, zegt ‘Cicero’.

Het is dan ook geen wonder dat de redevoeringen van Cicero een belangrijke rol speelden in het antieke onderwijs. We vermoeden dat ze tijdens de les integraal werden voorgelezen en voorgedragen door de leerlingen, waarbij de docent steeds opmerkingen maakte bij belangrijke stukken. Om hem te helpen waren er commentaren op de redevoeringen. Zo’n commentaar bestond uit een kort citaat uit de tekst (een lemma), met een stuk uitleg erbij: over de precieze betekenis van de woorden, over de historische achtergrond van de tekst, over de retorische strategie van Cicero, enzovoorts.

Als we de verschillende antieke commentaren met elkaar vergelijken, zien we grote verschillen wat betreft opzet en niveau. Sommige commentaren houden zich voornamelijk bezig met het uitleggen van de historische achtergrond van Cicero’s speeches, andere gebruiken Cicero’s teksten voornamelijk als aanleiding tot uitleg in grammatica en retorica.

Sommige zijn overduidelijk bedoeld voor leerlingen die nog niet zo ver zijn met het Latijn, andere gaan dieper in op de retorische strategieën die Cicero in zijn redevoeringen gebruikt.