Kultuurkamer

Jan de Vries was germanist en hoogleraar in Leiden, en een aanhanger van het nationaalsocialisme. Zijn collaboratie was in de eerste plaats ingegeven door intellectuele, culturele en literaire overwegingen. Net als zijn vrouw vervulde hij de functie van ‘beoordelaar’. Die functie hield in dat men rapporten schreef over in Nederland verschenen boeken en manuscripten, en dat beoordeeld werd in hoeverre die acceptabel waren vanuit nationaalsocialistisch perspectief. De Vries publiceerde ook zelf meerdere boeken. Zijn Onze Voorouders (1942) werd verplicht gesteld voor Nederlandse scholen door Johannes van Dam, net als De Vries germanist en Secretaris-generaal van het Departement van Opvoeding, Wetenschap en Cultuurbescherming. 

Vanaf 1940 had De Vries vaak contact met de klassiek archeoloog Geerto Snijder over een Nederlandsche Kultuurraad. Een jaar later werd hij de leider van het Letterengilde in het door de bezetter in het leven geroepen instituut, de Nederlandsche Kultuurkamer (NKK).

 

Kunstenaars die tijdens de bezetting officieel wilden werken moesten bij de Kultuurkamer ingeschreven zijn. Die bestond uit zes gilden: Pers-, Muziek-, Letteren-, Filmgilde, Gilde voor Theater en Dans, en Gilde voor Bouwkunst.

 

Na de oorlog werden de rollen omgedraaid: kunstenaars die tijdens de oorlog actief bleven werd het verboden om hun werk na de oorlog voort te zetten. Het is opmerkelijk dat de opbouw van de naoorlogse ereraden min of meer gespiegeld waren aan die van de Kultuurkamer, al waren er ook verschillen. Er was een ereraad voor architectuur, voor de beeldende kunsten, voor de letterkunde, voor de muziek en een voor het toneel, ballet en amusementskunst. De Ereraad voor de Letterkunde werkte met twee ‘straffen’: ‘afkeuring van de houding’ en ‘uitsluiting’. In het geval van uitsluiting werd het iemand niet alleen verboden te publiceren, maar mocht ook het reeds bestaande werk niet opnieuw uitgegeven worden.
 

 

 

 

 

Brief van P.J. Meertens aan Jan de Vries

RESOURCE

Brief van P.J. Meertens aan Jan de Vries

Jan de Vries en het Etymologisch woordenboek

RESOURCE

Jan de Vries en het Etymologisch woordenboek

Ferdinand Bordewijk

RESOURCE

Ferdinand Bordewijk

Emile Mandeau, Verbrande erven (1944)

RESOURCE

Emile Mandeau, Verbrande erven (1944)

Moeder, vertel eens wat van Adolf Hitler! (1942)

RESOURCE

Moeder, vertel eens wat van Adolf Hitler! (1942)